ارائه و حل یک مدل مکانیابی سلسله مراتبی تسهیلات درمانی در شرایط بحران

مراکز خدمات بهداشتی و درمانی از مهم ترین کاربری های شهری است که به طور مستقیم در تأمین سلامت فرد و جامعه دخیل هستند. دسترسی سریع، به موقع و ارزان به این مراکز در هر جامعه، به خصوص در جوامع شهری اهمیت فوق العاده ای دارد. وظیفه اصلی برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان شهری تعیین مکان بهینه اینگونه مراکز به گونه ای است که تمام ساکنان شهر، براحتی به آن ها دسترسی داشته باشند. در این پژوهش، مسأله مکانیابی مراکز درمانی سلسله مراتبی مورد توجه قرار می گیرد. به دلیل ماهیت غیر قطعی تقاضا، یک مدل برنامه-ریزی ریاضی مبتنی بر نظریه اعتبار فازی که مقادیر تقاضا در آن بصورت یک متغیر فازی مثلثی می باشد، ارائه شده است. کشور ایران جزء ده کشور بلاخیز دنیا و ششمین کشور لرزه خیز دنیا است. اگرچه خسارات ناشی از حوادث از جهات گوناگون قابل جبران نیست، اما با اقدامات پیشگیرانه و برنامه ریزی های مناسب جهت آمادگی لازم برای مقابله با این حوادث می توان خسارات آن-ها رابه حداقل ممکن کاهش داد. از جمله استراتژی های مهم در جهت بهبود عملکرد سیستم و کاهش تأخیر در روند امدادرسانی، مکانیابی مراکز درمانی در زنجیره تأمین امداد می باشد که اهمیت استراتژیک این بحث، از جنبه های مختلف اجتماعی-اقتصادی، نشان دهنده ضرورت توجه به این مسأله است. در این تحقیق به منظور برخورد با عدم قطعیت در شرایط بحران، یک مدل بهینه سازی استوار بر اساس مدل استوار مالوی ارائه شده است. این مدل شامل تعیین مراکز درمانی و امدادی در سطوح مختلف و با سطح سرویس های متفاوت می باشد. علاوه بر این به منظور کمک به آسیب دیدگان و جلوگیری از ازدحام در بیمارستان ها و مراکز درمانی، امکان تأسیس مراکز موقت و سرپایی جهت ارائه خدمات اولیه اوژانسی تعبیه شده است؛ همچنین امکان ارسال تجهیزات و تیم های پزشکی به این مراکز در نظر گرفته شده است. از آنجاییکه مسأله مورد بررسی در دسته مسائل np-complete قرار دارد، بنابراین جهت حل مسأله از یک الگوریتم هارمونی و الگوریتم جستجوی ممنوع(با به کارگیری دو استراتژی، به گونه ای که در استراتژی اول این الگوریتم با الگوریتم ابتکاری جستجوی همسایگی متغیر ترکیب شده است) استفاده می شود. در الگوریتم جستجوی ممنوع در هر دو استراتژی جهت تولید جواب اولیه از یک مدل ریاضی ساده تخصیص استفاده می شود. برای بهبود عملکرد الگوریتم ها در بهینه سازی مسأله، از روش تاگوچی در طراحی آزمایش ها استفاده می شود. جهت مقایسه الگوریتم های فرابتکاری در مسائل با ابعاد بالا از کران پایین تولید شده از روش آزادسازی لاگرانژ استفاده شد. در ادامه تعدادی مسأله نمونه در ابعاد کوچک و بزرگ بصورت تصادفی تولید شده و نتایج حاصل از حل دقیق و حل با استفاده از الگوریتم های فراابتکاری پیشنهادی، بررسی و با یکدیگر مقایسه شد. نتایج نشان می دهد که الگوریتم جستجوی ممنوع (استراتژی اول) از کارایی بالاتری نسبت به الگوریتم جستجوی هارمونی برخوردار است.